اگر کبد کارایی خود را از دست دهد، نارسایی کبدی رخ می‌دهد. این وضعیت یعنی با عضوی روبه‌رو هستید که در حال خاموش‌شدن است. علائم نارسایی کبدی در برخی موارد بسیار سریع پیشرفت می‌کنند. گاهی هم روندی تدریجی و کُند وجود دارد. درمان نارسایی کبد در حالت پیشرفته اصلاً مقدور نیست. علائم این وضعیت روی اعضای دیگر بدن هم اثر می‌گذارند. دلایل مختلفی از جمله ابتلا به برخی بیماری‌ها، مصرف زیاد دارو یا حتی بارداری می‌توانند باعث بروز مشکلات و بیماری کبد شوند. علل نارسایی کبد متنوع‌اند.

نارسایی کبدی چیست؟

کبد یکی از اندام‌های ضروری بدن است که بدون آن نمی‌توانید زندگی کنید. صدها عملکرد مهم بدن وابسته به آن است. هنگامی که کبد نتواند وظایف خود را به خوبی اجرا کند، سلامت کلی و عمومی بدن به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این وضعیت با عنوان نارسایی کبد شناخته می‌شود. در زمان وقوع چنین مشکلی، کبد دیگر قادر به برآورده‌کردن نیازهای مختلف بدن نیست. فرایند نارسایی در برخی شرایط کُند و گاهی به سرعت و تند رخ می‌دهد. نارسایی حاد کبد به سرعت و در عرض چند روز یا چند هفته اتفاق می‌افتد. نارسایی مزمن کبد، نوع شایع‌تری است که به تدریج و طی ماه‌ها یا سال‌ها اتفاق می‌افتد. همانطور که کبد شروع به از دست‌دادن توانایی خود می‌کند، علائم نارسایی کبد را بیشتر و بیشتر مشاهده خواهید کرد.

دلیل تبدیل نارسایی کبدی مزمن به حاد چیست؟

نارسایی کبدی مزمن به یک‌باره و ناگهانی اتفاق نمی‌افتد، اما عواملی وجود دارند که امکان تبدیل‌شدن این وضعیت به حالت حاد را در زمانی کوتاه، مقدور می‌کنند. دلایل اصلی تبدیل نارسایی کبدی مزمن به حاد شامل موارد زیر هستند:

• مصرف برخی داروها، به ویژه داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک‌ها
• عفونت‌های باکتریایی یا عفونت‌های قارچی
• بیماری‌های خود ایمنی
• مصرف بیش از حد الکل

مسدودشدن مجاری صفراوی و انسداد آن‌، به دلیل وجود سنگ‌های صفراوی یا تومورها هم می‌تواند باعث آسیب شدید به کبد شود. عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت B یا C هم می‌توانند باعث تغییر این وضعیت شوند.

تشخیص و درمان بیماری‌های گوارشی و اختلالات مرتبط با معده، کبد، پانکراس، روده کوچک و بزرگ، مجرای صفراوی و مری از وظایف متخصص گوارش و کبد است. این متخصص با استفاده از روش‌های تشخیصی مانند کولونوسکوپی، آندوسکوپی معده، سونوگرافی و آزمایش خون، بیماری‌هایی مانند زخم معده، اسپاسم مری، رفلاکس معده، سندرم روده تحریک‌پذیر، ورم معده، کولیت روده، هپاتیت ویروسی، اسهال، سنگ کیسه صفرا، سیروز کبدی، سرطان کبد، کبد چرب و نارسایی کبدی را تشخیص داده و درمان می‌کند.

بیماری‌هایی مانند سرطان معده، بیماری کرون، کولیت اولسراتیو و عفونت‌های گوارشی نیز از دیگر مواردی هستند که توسط دکتر گوارش و کبد بررسی و درمان می‌شوند. این متخصصان با دقت و تخصص خود به بررسی و مدیریت بیماری‌های پیچیده گوارشی پرداخته و به بیماران خود کمک می‌کنند تا سلامت خود را بازیابند.

اگر با مشکلات گوارشی یا کبدی روبرو هستید، مراجعه به یک متخصص گوارش و کبد ضروری است. این پزشکان با تجربه و دانش خود به شما کمک می‌کنند تا بهترین روش درمان را انتخاب کنید و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنید. برای دریافت مشاوره و درمان از دکتر گوارش و کبد، می‌توانید به راحتی از طریق سامانه نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر نوبت خود را رزرو کنید. این سامانه امکان نوبت‌گیری سریع و آسان را فراهم می‌کند و شما را به متخصصان برتر در این زمینه متصل می‌کند. همین حالا نوبت خود را رزرو کنید و از خدمات حرفه‌ای ما بهره‌مند شوید!

علائم نارسایی کبدی

ممکن است علائم و نشانه های مختلفی از نارسایی کبد را بر اساس پیشرفت آن و شروع بروز عوارض مشاهده کنید. اولین علائم نارسایی مزمن یا حاد کبد شامل موارد زیر هستند:

• خروجی ادرار کم می‌شود.
• آسیت، ورم شکم همراه با مایع است.
• نارسایی کبد و ورم پاها با هم ارتباط دارند.
• استفراغ خون یا استفراغی که شبیه تفاله قهوه است.
• ادم (Edema)، تورم همراه با مایع در مچ پا، پا، دست یا صورت است.
• اختلال عملکرد حرکتی، شامل انقباض، لرزش یا عدم کنترل عضلات می‌شود.
• نارسایی کبد و خارش بدن هم از علائم ابتلا به مسمومیت و آسیب‌رسیدن به کبد است.

تنگی نفس هم می‌تواند یکی از نشانه‌های آسیب جدی کبد در زمان وقوع نارسایی باشد. پیگیری هرگونه مشکل کبدی و علائم آن از جمله هپاتیت، کبد چرب الکلی و… بسیار ضروری است. این مشکلات می‌توانند خطر مرگ به همراه بیاورند.

علت نارسایی کبد چیست؟

نارسایی حاد و مزمن کبد به دلیل فشار بیش از حد روی کبد ایجاد می‌شوند، اما شکل و شمایل وقوع آن‌ها با هم فرق می‌کند. برخی از مسمومیت‌ها و بیماری‌ها به طور هم‌زمان یا تدریجی بر کبد فشار وارد می‌کنند. علل دیگری هم در این میان وجود دارند که تنها به شکل ناگهانی یا تدریجی رخ می‌دهند.

عوامل نارسایی کبدی حاد

از دلایل نارسایی حاد کبد باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• عفونت‌های ویروسی، از جمله هپاتیت ویروسی A، B، D و E.
• اختلالات ژنتیکی، مانند هپاتیت خودایمنی و بیماری ویلسون.
• عوارض نادر اما جدی بارداری، از جمله کبد چرب حاد بارداری، پره‌اکلامپسی و سندرم HELLP.
• مصرف بیش از حد داروها، مانند استامینوفن یا NSAIDها (داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی) و برخی آنتی‌بیوتیک‌ها.

مسمومیت با قارچ، سرطان متاستاتیک، شوک سپتیک یا گرمازدگی هم می‌توانند از عوامل بروز نارسایی کبد باشند.

از نارسایی کبد چگونه می‌توان پیشگیری کرد؟

نارسایی حاد کبد به ندرت اتفاق می‌افتد. با این حال، اگر دچار چنین وضعیتی شوید، سلامتی‌تان به سرعت تحت تأثیر قرار می‌گیرد. برای همین، بهتر است که حواستان به نکات پیشگیری و مقابله با بروز چنین وضعیتی باشد:

• داروها را فقط طبق دستور مصرف کنید. حتی اگر فقط یک داروی مسکن بدون نسخه (OTC) باشد، بیش از دوز توصیه شده مصرف نکنید.
• خود را از قرارگرفتن در معرض سمومی مانند حشره‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها، محصولات تمیزکننده خودداری کنید.
• در برابر هپاتیت ویروسی واکسینه شوید. واکسن‌ها می‌توانند از هپاتیت A و هپاتیت B جلوگیری کنند.
• برای جلوگیری از مسمومیت غذایی، حواستان به غذاهای مصرفی باشد.
• مصرف داروها را با مصرف الکل ترکیب نکنید.

برای اینکه به نارسایی کبدی مزمن دچار نشوید، باید حواستان به تغییر سبک زندگی باشد و عادت‌های سالم را در خود تقویت کنید:

• چکاپ مرتب را فراموش نکنید.
• رژیم غذایی سالم و ورزش را در برنامه‌هایتان بگنجانید.
• از مصرف بیش از حد مسکن‌ها مانند NSAIDها یا استامینوفن خودداری کنید.
• مصرف الکل و تنباکو را کاهش یا ترک کنید. الکل و تنباکو هر دو برای کبد شما سمی هستند.

از سلامت متابولیک خود مراقبت کنید. عوامل متابولیک مانند بالابودن قند خون، کلسترول و BMI می‌توانند کبد را تحت فشار شدیدی قرار دهند.

متخصص گوارش و کبد پزشکی است که به بررسی مشکلات و بیماری‌های مربوط به دستگاه گوارش و کبد می‌پردازد. پزشکان متخصص در حیطه گوارش به مشکلات اندام‌هایی توجه دارند که در فرایند بلع و دفع کاربرد پیدا می‌کنند. سیستم صفراوی بدن هم که صفرا و آنزیم‌های گوارشی را به روده‌ها می‌رساند، از سوی دکتر گوارش و کبد مورد مطالعه قرار می‌گیرد. پزشکان با تخصص در این زمینه، امکان استفاده از روش‌های متنوعی مانند کولونوسکوپی جهت تشخیص وضعیت بیماران را پیدا می‌کنند. با آگاهی از اینکه تخصص گوارش چیست و چه حیطه‌هایی را پوشش می‌دهد، در زمان بروز مشکلات مربوط به آن می‌توانید به‌موقع به متخصص مراجعه کنید.

برای درمان نارسایی کبدی به چه دکتری مراجعه کنید؟

اگر علائم نارسایی کبدی را مشاهده می‌کنید، باید نزد متخصص کبد و گوارش بروید. این پزشکان با دانشی که نسبت به دستگاه گوارش دارند، درمان نارسایی کبدی را با توجه به مرحله بیماری در نظر می‌گیرند. قرارداشتن تحت نظر متخصص اهمیت زیادی دارد و می‌تواند راهی برای نجات زندگی و جان شما باشد. یکی از بهترین روش‌ها برای شناسایی بهترین پزشکان، مراجعه به سامانه دکتردکتر است. در این پلتفرم، بهترین پزشکان را از روی امتیازات و نظرات مراجعان پیشین آن‌ها شناسایی کنید و به شکل اینترنتی نوبت و وقت بگیرید.

به نقل از مجله سلامت دکتردکتر(https://drdr.ir/mag/liver-failure/)