مشکل سوء هاضمه برای بسیاری از افراد رخ می‌دهد و معمولاً مزمن نیست. اگر بعد از یک وعده غذایی حجیم دچار معده درد شوید، مصرف نوعی آنتی‌اسید مشکل را رفع می‌کند. اما اگر اغلب دچار سوء هاضمه هستید، باید به فکر درمان نزد دکتر گوارش باشید و با بررسی وضعیت، با روش‌هایی مانند آندوسکوپی از علت ماجرا باخبر شوید. شاید پای بیماری‌های مختلفی مانند التهاب روده به میان باشد. گاهی هم علت درد معده و عملکرد نامناسب گوارش به خاطر اسید زیاد معده است و پای مشکلی جدی مانند کولیت اولسراتیو و… به میان نیست. از علائم سوء هاضمه باید به نفخ، عدم تحمل غذایی یا اسید معده زیاد اشاره کنیم.

بیماری سوء هاضمه چیست؟

سوء هاضمه درد یا ناراحتی بعد از غذاخوردن است، یعنی زمانی که معده شروع به فرایند هضم می‌کند. در واقع، منظور از این وضعیت، اختلال در فرایند هضم است و یعنی چیزی در این روند درست پیش نمی‌رود. سوء هاضمه همیشه نشانه دردی جدی نیست و می‌تواند به علت غذاخوردن سریع رخ دهد. تقریباً همه افراد گاه به گاه، سوء هاضمه را تجربه کرده‌اند. اما برای برخی افراد، این موضوع اتفاقی روزانه است که کیفیت زندگی آنها را کاهش می‌دهد. هنگامی که سوء هاضمه به یک مشکل مهم تبدیل می‌شود، باید وضعیت را پیگیری کنید. گاهی اوقات، یک بیماری زمینه‌ای گوارشی (GI) وجود دارد که نیاز به درمان را جدی می‌کند. گاهی هم هیچ توضیح ساده‌ای برای این علائم وجود ندارد.

علائم سوء هاضمه چیست؟

سوء هاضمه تقریباً همیشه شامل سوزش یا درد در قسمت بالای شکم یا تغییرات در احساس سیری بعد از اتمام غذا می‌شود. علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• حالت تهوع و نارسایی (زمانی که غذایی را می‌بلعید به مری شما باز می‌گردد)
• رفلاکس اسید و سوزش سردل
• بروز صدا از معده
• آروغ و تجمع گاز
• نفخ

بلعیدن هوای زیاد هنگام خوردن یا نوشیدن هم می‌تواند علائم آروغ و نفخ را افزایش دهد.

علائم سوء هاضمه عصبی

سوء هاضمه عصبی یا عملکردی نوعی اختلال گوارشی است که بعد از بررسی دلایل، متخصصان به نتیجه خاصی نمی‌رسند. به عبارت دقیق‌تر، دلیل مشخصی ندارد و با علامت‌هایی مانند درد شکم، احساس سیری زودهنگام و نفخ معده همراه می‌شود. گاهی اوقات هم حالت تهوع ایجاد می‌کند و یبوست یا اسهال هم به همراه دارد. میان سوء هاضمه و اسهال/یبوست ارتباطاتی وجود دارد. استرس و اضطراب هم یکی از عوامل اصلی ایجاد و تشدید سوء هاضمه عصبی هستند. ضمناً تغییرات الگوی خواب در این زمینه بی‌اثر نیست.

علائم سوء هاضمه در زنان

سوء هاضمه یا ناراحتی معده مشکل رایج و مشترکی در زنان و مردان است، اما بیشتر در زنان دیده می‌شود. دردهای شکم، نفخ و سوزش سردل از مشکلاتی هستند که زنان بیشتر از مردان تجربه می‌کنند. تغییرات هورمونی زنان از جمله دلایلی است که احتمال بروز این مشکل در آن‌ها را بیشتر از مردان می‌کند. نوسانات هورمونی به طور ماهانه و در دوران‌هایی مانند بارداری و یائسگی زیاد است.

سوء هاضمه در کودکان

کودکان هم دچار سوء هاضمه می‌شوند. غذای آن‌ها به دلایل مختلفی مانند تغذیه نامناسب خوب هضم نمی‌شود و چنین مشکلی به وجود می‌آید. برای مثال، مصرف غذاهای بیش از حد چرب یا تند و نوشیدنی‌های گازدار باعث سوء هاضمه کودکان می‌شود. حساسبت به غذاهایی مانند تخم ‌مرغ یا گلوتن هم از عوامل بروز چنین اختلالی در بچه‌ها است. گاهی هم استرس یا عفونت‌های ویروسی و باکتریایی باعث سوء هاضمه می‌شوند.

متخصص گوارش و کبد پزشکی است که به بررسی مشکلات و بیماری‌های مربوط به دستگاه گوارش و کبد می‌پردازد. پزشکان متخصص در حیطه گوارش به مشکلات اندام‌هایی توجه دارند که در فرایند بلع و دفع کاربرد پیدا می‌کنند. سیستم صفراوی بدن هم که صفرا و آنزیم‌های گوارشی را به روده‌ها می‌رساند، از سوی دکتر گوارش و کبد مورد مطالعه قرار می‌گیرد. پزشکان با تخصص در این زمینه، امکان استفاده از روش‌های متنوعی مانند کولونوسکوپی جهت تشخیص وضعیت بیماران را پیدا می‌کنند. با آگاهی از اینکه تخصص گوارش چیست و چه حیطه‌هایی را پوشش می‌دهد، در زمان بروز مشکلات مربوط به آن می‌توانید به‌موقع به متخصص مراجعه کنید.

چگونه می‌توان از سوء هاضمه جلوگیری کرد؟

بهترین راه برای جلوگیری از سوء هاضمه پرهیز از غذاها و موقعیت‌های تحریک‌کننده آن است. تغییرات سبک زندگی می‌تواند به کاهش سوء هاضمه خفیف کمک کند. این‌ها را امتحان کنید، تا ببینید مشکلاتی مانند اختلالات گوارشی، یبوست، بواسیر و… از بین می‌روند یا خیر:

• در طول روز بیشتر وعده‌های غذایی کم‌حجم بخورید.
• قبل از قورت‌دادن، غذای خود را به آرامی و به طور کامل بجوید.
• سعی کنید با دهان باز نجوید، در حین جویدن صحبت نکنید، یا خیلی سریع غذا نخورید.
• از نوشیدنی‌ها و غذاهایی که باعث سوء هاضمه می‌شوند هم دوری کنید؛ مانند کافئین، الکل، مرکبات، گوجه فرنگی، غذاهای تند و غذاهای سرخ‌شدنی.
• بلافاصله بعد از خوردن غذا دراز نکشید. حداقل ۳ ساعت پس از آخرین وعده غذایی خود در روز، قبل از رفتن به رختخواب صبر کنید.

اگر استرس محرک سوء هاضمه است، روش‌های جدیدی را برای مدیریت استرس، مانند تکنیک‌های آرام‌سازی و بیوفیدبک بیاموزید. با مصرف غذای مناسب و تحرک کافی از بروز مشکلات هاضمه و تنبلی روده جلوگیری کنید.

برای درمان سوء هاضمه به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

اگر دچار مشکل سوء هاضمه هستید، باید به دکتر گوارش مراجعه کنید. او پزشکی است که می‌داند تخصص گوارش چیست و با اشراف به این موضوع، درمان مناسب را برایتان تجویز می‌کند. متخصص با بررسی علائم سوء هاضمه مانند حالت تهوع، رفلاکس و موارد دیگر می‌تواند درمان مناسب را برای رفع این وضعیت تجویز کند. برای درمان سوء هاضمه در ابتدا از روش‌های تشخیصی مشکل مانند آندوسکوپی و کولونوسکوپی هم استفاده می‌شود.

شاید نیاز به آزمایش مدفوع برای بررسی وضعیت روده بزرگ هم باشد. گاهی نشانه‌هایی مانند خونریزی هم به کمک متخصصان می‌آیند. رعایت رژیم غذایی مناسب، کنترل استرس و مصرف لبنیات پروبیوتیک به بهبود اوضاع هضم و گوارش کمک زیادی می‌کند. برای مراجعه به بهترین پزشکان برای درمان هم بهتر است، از سامانه دکتردکتر کمک بگیرید. در این سامانه  drdr.ir ، نوبت‌گرفتن اینترنتی مقدور است و نظرات بیماران پیشین هر پزشک هم درج شده است. با مراجعه به متخصص گوارش خبره می‌توانید مشکلات کولون، روده کوچک یا معده و هاضمه را حل کنید.

تشخیص و درمان بیماری‌های گوارشی و اختلالات مرتبط با معده، کبد، پانکراس، روده کوچک و بزرگ، مجرای صفراوی و مری از وظایف متخصص گوارش و کبد است. این متخصص با استفاده از روش‌های تشخیصی مانند کولونوسکوپی، آندوسکوپی معده، سونوگرافی و آزمایش خون، بیماری‌هایی مانند زخم معده، اسپاسم مری، رفلاکس معده، سندرم روده تحریک‌پذیر، ورم معده، کولیت روده، هپاتیت ویروسی، اسهال، سنگ کیسه صفرا، سیروز کبدی، سرطان کبد، کبد چرب و نارسایی کبدی را تشخیص داده و درمان می‌کند.

بیماری‌هایی مانند سرطان معده، بیماری کرون، کولیت اولسراتیو و عفونت‌های گوارشی نیز از دیگر مواردی هستند که توسط دکتر گوارش و کبد بررسی و درمان می‌شوند. این متخصصان با دقت و تخصص خود به بررسی و مدیریت بیماری‌های پیچیده گوارشی پرداخته و به بیماران خود کمک می‌کنند تا سلامت خود را بازیابند.

اگر با مشکلات گوارشی یا کبدی روبرو هستید، مراجعه به یک متخصص گوارش و کبد ضروری است.